'The Queen's Gambit', achubiaeth drwy wyddbwyll a mwy!

Wedi’u hysbrydoli gan y gyfres fer poblogaidd tu hwnt ar Netflix, The Queen’s Gambit, mae miliynau o bobl nawr yn ymddiddori mewn gwyddbwyll. Mae poblogrwydd y gêm, a chwaraewyd gyntaf tua 1,500 o flynyddoedd yn ôl, wedi datblygu yn ystod y cyfnodau clo, gyda gwyddbwyll yn gêm hawdd i’w dysgu, er yn anodd i’w meistroli’n iawn. Yr wythnos hon cyhoeddir Gan Bwyll a Gwyddbwyll (Y Lolfa), addasiad o nofel hynod boblogaidd yn y Saesneg (Check Mates gan Stewart Foster) sy’n dilyn stori bachgen wrth iddo ddysgu am fywyd drwy chwarae gwyddbwyll. Addaswyd y nofel gan yr awdur poblogaidd Bethan Gwanas.

“Mae’n chwip o stori, yn llawn hiwmor a chynnwrf a dirgelwch. Nofel ar gyfer yr arddegau (11–14 oed) ydy hi yn y bôn, ond mi fydd yn hudo oedolion hefyd,” meddai Bethan Gwanas.

Mae’r addasiad yn rhan o ymgyrch Darllen yn Well sydd wedi’i hen sefydlu erbyn hyn, ond dyma un o’r llyfrau cyntaf i’w cyhoeddi yn benodol ar gyfer plant 11–14 oed. Cyhoeddwyd nofel arall, yn rhan o’r un ymgyrch, fis diwethaf, sef Angylion Pryder ar gyfer plant 9 i 12 oed, a addaswyd gan Meinir Wyn Edwards.

“Mae llyfrau fel Gan Bwyll a Gwyddbwyll yn bwysig tu hwnt. Dwi wedi dysgu cymaint wrth weithio ar y nofel hon. Gan fod y prif gymeriad yn dioddef o Anhwylder Diffyg Canolbwyntio a Gorfywiogrwydd (ADHD), mae’n ffordd wych o ‘weld’ i mewn i ben rhywun a deall sut mae’n teimlo ac yn ymateb i bethau – a pham. Mae’n bwysig i BAWB ddeall y cyflwr yn well, yn gyfoedion, yn rhieni ac yn athrawon,” meddai Bethan Gwanas.

Yn debyg i The Queen’s Gambit, mae Gan Bwyll a Gwyddbwyll yn stori dod i oed, gyda’r ddau yn dilyn plentyn sydd angen dihangfa o broblemau a help i’w goroesi. Mae Felix Schopp yn ei chael hi’n anodd canolbwyntio, sy’n golygu ei fod yn cael trafferthion yn yr ysgol oherwydd ei gyflwr. Mae pawb yn meddwl ei fod yn ddwl neu’n ddrwg neu’n ddiog ac yn dweud wrtho fod angen trio’n galetach. Pan mae mam Felix yn cynnig y dylai dreulio mwy o amser gyda’i daid, all Felix ddim dychmygu unrhyw beth gwaeth. Dydy Taid ddim wedi bod yr un fath ers i Nain farw, ac mae’n mynnu ei ddysgu sut i chwarae gwyddbwyll. Ond yn araf bach a thrwy ddirgel ffyrdd, Taid sy’n ennill y dydd, ac mae Felix yn datblygu’n chwaraewr naturiol. Wrth iddo ddysgu rheolau gwyddbwyll, mae’n dysgu gwersi eraill, ac mae Taid yn dangos i Felix nad oes rhaid i bob chwarae droi’n chwerw.

“Mae ’na hanes trist a hynod ddifyr y tu ôl i’r taid tawedog, yn ymwneud â’r Rhyfel Oer a Wal Berlin, felly mae’r darllenydd yn dysgu am hanes yn ogystal ag am alar ac unigrwydd a chyfeillgarwch a dyfalbarhad a ADCG – a gwyddbwyll!” meddai Bethan.