Cyhoeddi nofel ddaeth yn agos at gipio Gwobr Goffa Daniel Owen 2021

Yr wythnos hon cyhoeddir ail nofel John Roberts, Yn fyw yn y cof (Y Lolfa). Cyfrol am gefn gwlad a’r ddinas, am golli a dal gafael ac am gariad a dialedd. Roedd beirniaid Gwobr Goffa Daniel Owen yn yr Eisteddfod AmGen eleni yn llawn canmoliaeth, a bron iddi gipio’r wobr yn y gystadleuaeth honno.

Meddai Aled Islwyn, un o feirniaid y gystadleuaeth: 

“Gyda llond trol o gymeriadau credadwy a’r tudalennau’n pefrio gan enwau difyr y ffermydd a’r tyddynod... teg tybio bod yr awdur wedi hen ymdrwytho ym mytholeg ‘yr hen ffordd Gymreig o fyw’. Ond gŵyr hefyd y gall dogn dda o surni fod ynghudd o dan bob melystra... does dim amheuaeth and yw hon yn nofel gyfoes swmpus o safon’ 

A dywedodd Gwen Pritchard Jones, beirniad arall y gystadleuaeth: ‘Mae strwythur diddorol iawn i’r nofel hon, gyda’r Heddiw, Ddoe ac Echdoe yn fodd i adrodd hanes tair cenhedlaeth o’r un teulu.” 

Mae’r nofel yn adrodd hanes Anti Glad sy’n ffermio Tyddyn Bach, ei nai Iorwerth sy’n newid cyfeiriad ar ôl marwolaeth ei fodryb a Bethan, y ferch sy’n wynebu sawl croesffordd mewn bywyd. 

Dywed John Roberts: ‘Mae Yn fyw yn y cof yn stori am dair cenhedlaeth – Anti Glad, Iorwerth a Bethan a chymeriadau eraill. Cawn olwg ar gymunedau gwahanol gyfnodau, cawn rannu llawenydd a dagrau, rhannu mwynhad trysori’r cof a phoen colli cof, ond fe welwn hefyd surni methu anghofio.’ 

Ni ŵyr yn union o le ddaeth y syniad am y nofel ond ar un adeg bu’n byw mewn bwthyn digon tebyg i Tyddyn Bach, cartref y cymeriadau Iorwerth, Margaret a Bethan, ac Anti Glad cyn hynny. Ychwanega 

“Ond mae yna emyn sydd wedi creu penbleth i mi erioed. Mae addasiad Elfed o ‘Nefol Dad mae eto’n nosi’ yn cloi drwy ddweud ‘wedi maddau ac anghofio anwireddau f’oes i gyd’ ond nid rhywbeth ry’ch chi’n ei wneud yn fwriadol ydi anghofio – mae’r cof yn fwy mympwyol na hynny a stori am y cof ydi hon yn y diwedd, stori am anghofio a methu anghofio.”